مهدی مشتاقی‌نیكو، مدیرعامل شركت «راهبر زیست‌فناور البرز» فارغ‌التحصیل مقطع كارشناسی ارشد رشته میكروبیولوژی از دانشگاه تهران است و در زمینه تولید فرآورده‌های زیستی با منشأ میكروبی و به طور تخصصی در حوزه كودهای زیستی فعالیت می‌كند. او در گفت‌و‌گو با جام‌جم درباره ایده شكل‌گیری این شركت می‌گوید: «تحصیل و كار همزمان در مركز نوآوری و شكوفایی پارك علم و فناوری دانشگاه تهران، موجب شكل‌گیری ایده تاسیس یك شركت دانش‌بنیان در حوزه تولید فرآورده‌های زیستی میكروبی شد.
پس از فارغ‌التحصیلی در سال ۸۸ و ضمن همفكری با دوستانم به‌این نتیجه رسیدیم كه بخش كشاورزی در حوزه میكروبیولوژی نقاط ضعفی دارد، زیرا كسانی كه پیش از ما به این بخش وارد شده بودند، اصولا میكروبیولوژیست یا آشنا به فیزیولوژی میکروارگانیسم‌ها نبودند؛ اكثرا در رشته‌هایی مانند شیمی یا مهندسی كشاورزی تحصیل کرده بودند و كمبود حضور یك میكروبیولوژیست كه شناختی از میكروارگانیسم‌ها و طبیعت داشته باشد و بتواند محصولی متناسب با حوزه كشت و كار و باغبانی ارائه كند را در این زمینه احساس كردیم. مطالعه بازار و جمع‌بندی در این حوزه تا سال ۹۳ كه شركت راهبر زیست‌فناور البرز در شهر كرج ثبت شد، ادامه پیدا كرد. سال ۹۴با حضور در مركز رشد دانشگاه شه ید بهشتی این ایده گسترش پیدا كرد و اولین گواهی دانش‌بنیانی یک محصول به نام كود زیستی نیتروژنه را از معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری اخذ کردیم. سپس همزمان با خروج از دانشگاه شهید بهشتی و استقرار در پارك علم و فناوری البرز، پروانه بهره‌برداری را از سازمان صمت استان البرز دریافت كردیم.»
تنوع و تعدد محصولات
به گفته مدیر شركت تعاونی راهبر زیست‌فناور البرز، تعداد محصولات این شركت ۱۱ محصول است كه در دو دسته قرار می‌گیرد؛ چهار محصول آنها به‌عنوان محصولات دانش‌بنیان ثبت شده‌اند كه كودهای زیستی هستند و در حوزه محصولات كشاورزی و باغبانی خانگی قرار دارند و بقیه محصولات غیردانش‌بنیان هستند كه باتوجه به نیاز بازار از برند این شركت ایجاد شده‌اند.
مشكلات حوزه كود زیستی
به گفته مشتاقی‌نیكو، نقطه ضعف كودهای زیستی در كشور این است كه فرهنگ استفاده از این كودها هنوز شكل نگرفته و كشاورز به اهمیت استفاده از كود زیستی پی نبرده است. باید توجه داشت كودهای زیستی جایگزین كود شیمیایی نیستند. بلكه باید كود زیستی و كود شیمیایی را به صورت تلفیقی استفاده كرد و این مهم است بدانیم دوره اثرگذاری كود زیستی طولانی‌تر از كود شیمیایی است. این فناور داخلی به این نكته نیز اشاره می‌كند كه خوشبختانه رویكرد وزارت كشاورزی به كودهای زیستی نسبت به پنج شش سال پیش بهتر شده است. اما این وزارتخانه باید اجباری در استفاده از كودهای زیستی برای كشاورز ایجاد كند تا بخشی از سبد كالایی كشاورزان به این محصول اختصاص یابد.
برنامه‌هایی برای ادامه مسیر
مدیرعامل شركت تعاونی راهبر زیست‌فناور البرز در مورد چشم‌انداز توسعه این شركت تصریح می‌کند: «تحقیق و توسعه جزو تفكیك‌ناپذیر حوزه مطالعات زیستی و جزئی از فرآیندهای معمول در شرکت‌های دانش‌بنیان است. از آنجا كه باتوجه به تغییر اقلیم شدید، عرصه سرزمینی در كشور ما به خشكی میل می‌كند، طبیعتا اثر مستقیمی بر كشت و كار و به‌طور مستقیم مصرف كودهای شیمیایی و كودهای زیستی دارد.
ما در این حوزه به‌دنبال راه‌حل هستیم و تمركزمان بر این است كه وارد فضاهایی شویم كه بیشتر با مسائل اقلیمی ارتباط پیدا می‌كند. این‌كه چطور اقلیم و خاك‌مان را درست كنیم كه اگر به‌خوبی پیش برود، حدود ۱۵ محصول مختلف متناسب با اقلیم كشور ارائه می‌شود. دوم این‌كه از نظر حجم سرمایه‌گذاری به جایی رسیده‌ایم كه نیاز به توسعه بازار داریم تا فضای تولیدی‌مان از سطح پایلوت و نیمه‌صنعتی به‌سمت صنعتی برود. بنابراین یكی از اصلی‌ترین برنامه‌های ما در آینده ان‌شاءا… جذب سرمایه‌گذار است.»
ویژگی کودهای زیستی «دکتر بایو»
مشتاقی‌نیكو در مورد ویژگی محصولات این شرکت می‌گوید: «نشان تجاری شركت راهبر زیست‌فناور البرز، «دكتر بایو» است و چهار محصول كودهای زیستی عبارتند از كود زیستی نیتروژنه، كود زیستی دكتر بایو پی یا كود زیستی فسفره، كود زیستی ریشه‌زا و كود زیستی بایوتریكو. تمام این كودها حاوی یك‌سری میكروارگانیسم‌های مفید خاكزی هستند كه در واقع كار آنها مدیریت میان‌كنشی است که بین ریشه گیاه با خاک رخ می‌دهد و این میان‌کنش با واسطه عوامل زنده (بیوتیک) انجام می‌گیرد.
مدیرعامل شركت راهبر زیست‌فناور البرز معتقد است میان مردم رایج است كه گیاه برای رشد به آب و خاك و نور احتیاج دارد. اما یك فاكتور چهارمی مغفول مانده و آن روابط میان ریشه گیاه در خاك با موجودات زنده از قبیل میکروارگانیسم‌هاست. از آنجا كه اغلب خاك‌های موجود در كشور ما قلیایی است، املاح موجود در خاك شوره‌گذاری شده و قابل جذب برای گیاه نیست. در اینجا اهمیت كود زیستی مشخص می‌شود. كودهای زیستی با ورود به خاك تحت شرایط استاندارد و مطلوب، منجر به این می‌شوند كه آن دسته از عناصر كه برای گیاه غیرقابل دسترس اند، قابل دسترس و قابل جذب شود. درنتیجه مصرف كودهای شیمیایی كاهش پیدا می‌كند. از این نظر عملکرد کودهای زیستی برای بارورسازی خاک را می‌توان بسیار شبیه به عملکرد باکتری‌های پروبیوتیک در روده در نظر گرفت. مصرف محصولات پروبیوتیک نظیر انواع ماست‌های پروبیوتیک به تقویت جامعه میکروب‌های مفید ساکن روده کمک می‌کند که به نوبه خود سلامت انسان را تضمین می‌کند. مصرف کودهای زیستی غنی‌شده با باکتری‌های مفید در خاک و مفید به حال گیاهان نیز، سلامت محصولات کشاورزی تولید شده، افزایش کیفیت و سودآوری بالاتر را برای کشاورزان به ارمغان خواهد آورد.
آدرس دفتر :
